Krótki opis najczęściej występujących wad wymowy u dzieci

 

Reranie (inaczej rotacyzm):

polega na nieprawidłowej wymowie głoski r. Terapię tej wady rozpoczynamy od gimnastyki języka i warg. Aby uzyskać prawidłowe brzmienie r, najczęściej stosujemy przekształcenia dźwięków t, d, l w różnego rodzaju połączeniach. Gdy uda nam się wywołać r, możemy przejść do ćwiczeń utrwalających dźwięk. Najpierw trenujemy go w zbitkach spółgłoskowych tr, dr, potem w sylabach, wyrazach i zdaniach. Ćwiczymy kolejno nagłos, śródgłos i wygłos.

Przykładowe ćwiczenia:

• „zaglądanie językiem do gardła” (cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia);
• „jedzie konik” (coraz szybsze kląskanie językiem o podniebienie twarde);
• mlaskanie (wielokrotne odrywanie języka przyklejonego całą powierzchnią do podniebienia);
• naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka;
• mocne akcentowanie „t” podczas wybrzmiewania zbitek „tll”, „tll”, „tll”, „trl” najpierw szeptem, a potem głośno;
• powtarzanie szeptem, a następnie głośno
  la, la, la, trla
  lo, lo, lo, trlo
  lu, lu, lu, trlu
  le, le, le, trle
  ly, ly, ly, trly
  li, li, li, trli;
• szeptem i głośno wypowiadanie
  trla, trlo, trle, trlu, trly;
• próby naśladowania odgłosów, zaczynając od szeptu:
  - śpiewu ptaków – tri li li
  - gry na trąbce – tra ta ta, tru tu tu, tre te te
  - warczenia psa – wrr, wrr, wrr.

Seplenienie (inaczej sygmatyzm) – szereg szumiący:

polega na nieprawidłowej wymowie głosek: sz, ż, cz, dż. Terapię tej wady rozpoczynamy od gimnastyki buzi i języka. Następnie, pokazując prawidłowe ułożenie artykulatorów, próbujemy wywołać kolejne głoski. Gdy nam się to uda, możemy przejść do ćwiczeń utrwalających dźwięki. Najpierw dokładamy do nich samogłoski. Potem ćwiczymy wymowę w wyrazach – początkowo w nagłosie, następnie w śródgłosie i na końcu w wygłosie. Ostatnim krokiem jest utrwalenie prawidłowego brzmienia głosek w całych zdaniach.

Przykładowe ćwiczenia:

• wysuwanie języka do przodu;
• wysuwanie szerokiego języka na zewnątrz jamy ustnej;
• żucie brzegów języka zębami trzonowymi (żeby rozciągnąć całą jego powierzchnię);
• masaż języka – wysuwanie i cofanie języka przez lekko zwarte zęby;
• unoszenie języka na górną wargę (język wąski, wydłużony, zęby widoczne);
• unoszenie języka za górne zęby (język wąski);
• cofanie języka za wałek dziąsłowy;
• kierowanie języka w kąciki ust (zęby widoczne).

 

Seplenienie (inaczej sygmatyzm) - szereg ciszący

polega na nieprawidłowej wymowie głosek: ś, ź, ć, dź. Terapię tej wady rozpoczynamy od gimnastyki buzi i języka. Następnie, pokazując prawidłowe ułożenie artykulatorów, próbujemy wywołać kolejne głoski. Gdy nam się to uda, możemy przejść do ćwiczeń utrwalających dźwięki. Najpierw dokładamy do nich samogłoski. Potem ćwiczymy wymowę w wyrazach – początkowo w nagłosie, następnie w śródgłosie i na końcu w wygłosie. Ostatnim krokiem jest utrwalenie prawidłowego brzmienia głosek w całych zdaniach.

Przykładowe ćwiczenia:

• „hi hi” – naśladowanie śmiechu o brzmieniu wysokim, średnim, niskim, na przemian cicho i głośno;
• „ihihi ihihihi” – wydawanie odgłosu rżenia konia;
• układanie ust, jak podczas wymawiania „u”, a następnie, jak przy „i”;
• lekki uśmiech, a następnie powrót warg do pozycji neutralnej;
• „koci grzbiet” – opieranie czubka języka o wewnętrzną powierzchnię dolnych zębów i próby unoszenia środka języka do podniebienia.

 

Seplenienie (inaczej sygmatyzm) - szereg syczący

polega na nieprawidłowej wymowie głosek: s, z, c, dz. Terapię tej wady rozpoczynamy od gimnastyki buzi i języka. Następnie, pokazując prawidłowe ułożenie artykulatorów, próbujemy wywołać kolejne głoski. Gdy nam się to uda, możemy przejść do ćwiczeń utrwalających dźwięki. Najpierw dokładamy do nich samogłoski. Potem ćwiczymy wymowę w wyrazach – początkowo w nagłosie, następnie w śródgłosie i na końcu w wygłosie. Ostatnim krokiem jest utrwalenie prawidłowego brzmienia głosek w całych zdaniach.

Przykładowe ćwiczenia:

• ułożenie języka za dolnymi zębami;
• cofanie języka w głąb jamy ustnej;
• liczenie dolnych zębów czubkiem języka po wewnętrznej stronie;
• dmuchanie na chorągiewki i wiatraczki;
• „tańczący płomyczek” – dmuchanie na płomień świecy w odległości niepozwalającej zdmuchnąć płomyka, lecz wyginać go;
• dmuchanie na papierowe łódki pływające w misce z wodą;
• zawody „kto dmuchnie dalej” – zdmuchiwanie kulek waty z ręki;
• wydmuchiwanie baniek mydlanych;
• dmuchanie na papierowe ozdoby zawieszone na nitkach o różnej długości ponad głową ćwiczącego.