Jak skutecznie motywować dziecko?
UCZENIE SIĘ JEST PROCESEM ZŁOŻONYM, W KTÓRYM WAŻNA ROLĘ ODGRYWA MOTYWACJA.
Odpowiadając na pytanie: jak skutecznie motywować dziecko, warto zacząć od kwestii podstawowej: dlaczego dziecko w ogóle chce się uczyć. Powodów chęci do nauki jest wiele. Uczenie się bowiem może być wynikiem jednego z dwóch typów motywacji:
- motywacji wewnętrznej (chcę być w czymś coraz lepszy, mam zainteresowania i zależy mi na ich rozwijaniu oraz zdobywaniu wiedzy, poszukuję odpowiedzi na ważne dla mnie pytania);
- motywacji zewnętrznej (chcę mieć dobre oceny, zdobyć nagrodę, zostać pochwalonym i docenionym).
Warto zastanowić się nad tym, czy motywują dziecko bardziej:
- czynniki wewnętrzne - pasja, zainteresowania, ciekawość świata
- czy czynniki zewnętrzne - dobre oceny, pochwały, nagrody, uczestnictwo w konkursach.
Jednocześnie warto pamiętać o tym, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, które z nich są lepsze. Lepsze są tak naprawdę te, które są skuteczniejsze w danym przypadku. Często te obszary się krzyżują, co jest zauważalne np. u laureatów konkursów czy olimpiad przedmiotowych.
Możemy znaleźć także wiele odpowiedzi na kolejne pytanie - dlaczego dziecko nie chce się uczyć:
- bo nie czuje wsparcia – ani od rodziców, ani od nauczycieli;
- bo interesuje się innymi rzeczami niż te, które są wykładane w szkole.;
- bo materiał jest za trudny;
- bo przeżywa lęk przed byciem ocenianym;
- bo przeżywa trudne chwile w życiu i oceny nie są dla niego żadną wartością.
Znając dziecko (ucznia) i przyczyny jego chęci bądź niechęci do nauki, można dużo łatwiej poradzić sobie z motywowaniem go do pracy.
Niemniej dziecko z silną motywacją wewnętrzną na pewno zachęcą do działania:
- różnorodne metody pracy i jej atrakcyjne formy, czyli aktywne i niekonwencjonalne;
- pozwolenie na doświadczenie radości tworzenia – np. poprzez działania manualne;
- zainteresowanie opiniami i przeżyciami dziecka;
- nauczenie dziecka metod wyszukiwania informacji;
- pokazywanie przez nauczyciela, rodzica, jak duże powiązania ma nauka z życiem codziennym.
Z kolei dla dziecka z silniejszą motywacją zewnętrzną bardzo ważne będą na przykład:
- pochwały, szczególnie od lub w obecności osób znaczących, np. klasy czy rodziców;
- zauważanie nawet drobnych sukcesów;
- zasłużone pozytywne oceny;
- nagrody.
Istnieje kilka podstawowych metod zwiększania zamiłowania do nauki u dziecka lub przywrócenia go, jeśli dziecko zapomniało, jak wielką przyjemność może ona sprawiać.
Można wykształcić w dziecku chęć uczenia się, wskazując mu powiązania wiedzy książkowej z codzienną rzeczywistością. Oto kilka sposobów:
- powiązać wiedzę naukową z naturalnymi zjawiskami przyrodniczymi;
- odnieść wiedzę społeczną i historyczną do współczesnych wydarzeń;
- wskazać na podobieństwo literatury do życiowych doświadczeń i problemów;
- podkreślać zastosowanie matematyki w codziennym życiu;
- odwoływać się do rzeczy, które mają dla dziecka znaczenie.
Kolejny sposób na ożywienie nauki w szkole to poszerzenie doświadczeńprzez zabieranie go w takie miejsca, jak muzea, gospodarstwa rolne, obiekty zabytkowe, ośrodki kulturalne. Można tu zaliczyć również wirtualne wizyty w Internecie.
Szczególnie ważne jest również pobudzanie zainteresowań dziecka: - wzbogacać paletę doświadczeń dziecka, np. przed wizytą w zoo albo po niej zaproponuj dziecku, żeby wybrało zwierzę o jakim chciałoby się czegoś nauczyć;
- podsycać płomień zainteresowań, np. dziecku, które interesuje się modą zaproponuj lekcje rysunku, podaruj szkicownik.
Formy motywowania sprowadzają się do postulatów skutecznego motywowania dziecka:
- bądź obecny, konsekwentny, szanuj, współpracuj i pozwól na ekspresję;
- ucz przez doświadczenie;
- ucz wytrwałości, konsekwencji w działaniu, wiary w siebie („nie poddawaj się tuż przed metą osiągniecia celu, bo nie zobaczysz efektów swojego wysiłku”);
- dawaj uczniowi (dziecku) wiarę w sukces – każdy mniejszy czy większy sukces w uczeniu się uczyń okazją do wyrażenia radości.
Dzieci potrzebują dla swoich odkrywczych i badawczych działań nie tylko motywującego otoczenia pełnego różnorodnych bodźców, lecz również dorosłych, którzy będą dodawali im odwagi oraz wspierali ich ciekawość świata, żądzę wiedzy i pęd ku dociekaniu istoty wszystkiego wokół siebie.
Daniela Braun "Badanie i odkrywanie świata z dziećmi"
Literatura:
Kołakowski A., Pisula A. (2011). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Gdańsk: GWP.
Plewka Cz., Taraszkiewicz M. (2010). Uczymy się uczyć. Szczecin:TWP.